گاز کولر گازی یا اسپلیت، یکی از اصلی‌ترین اجزای سیستم‌های سرمایشی است که نقش حیاتی در عملکرد آنها دارد. این گاز مبرد با تغییر حالت از گاز به مایع و بالعکس، عملیات خنک‌سازی را انجام می‌دهد. بدون گاز مناسب، کولر گازی کارایی خود را از دست می‌دهد و عملکرد آن به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد. در این مقاله، به بررسی انواع گازهای کولر گازی و نحوه انتخاب مناسب‌ترین گاز برای کولرهای گازی می‌پردازیم.
عملکرد گاز کولر گازی
کولرهای گازی از سه بخش اصلی تشکیل شده‌اند: کمپرسور، اواپراتور و کندانسور. گاز مبرد ابتدا وارد کمپرسور شده و تحت فشار قرار می‌گیرد. سپس به مایع تبدیل شده و به سمت کندانسور حرکت می‌کند تا گرمای خود را از دست دهد و خنک شود. این فرایند منجر به تولید سرما و انتقال آن به محیط می‌شود. برای عملکرد بهینه کولر، انتخاب گاز مبرد مناسب اهمیت بالایی دارد، زیرا نوع گاز مستقیماً بر کارایی و طول عمر دستگاه تاثیرگذار است.
انواع گازهای کولر گازی
در سیستم‌های کولر گازی از انواع مختلفی از گازهای مبرد استفاده می‌شود که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند. همه این گازها با حرف “R” شروع می‌شوند و ترکیبات شیمیایی متفاوتی دارند که ویژگی‌های منحصر به فردی به هر کدام می‌بخشد. در ادامه به معرفی برخی از مهم‌ترین گازهای مبرد مناسب کولرهای گازی می‌پردازیم:
1. گاز R134A
گاز R134A یکی از گازهای سازگار با محیط زیست است که غیرسمی و بی‌رنگ بوده و جایگزین گازهای قدیمی و ناسازگار با محیط زیست مانند R12 شده است. این گاز بیشتر در سیستم‌های تهویه مطبوع و تبرید استفاده می‌شود.
2. گاز R22
گاز R22 یکی از پرمصرف‌ترین گازهای کولر گازی است که در گذشته استفاده می‌شد. اما به دلیل اثرات مخرب آن بر لایه اوزون، به مرور زمان از چرخه مصرف خارج شده است. این گاز دارای ترکیب شیمیایی CHCIF2 است و برای برخی دستگاه‌ها همچنان استفاده می‌شود.
3. گاز R410A
گاز R410A یکی از گازهای دوستدار محیط زیست است که در اکثر کولرهای گازی جدید جایگزین گاز R22 شده است. این گاز دارای ترکیب شیمیایی مشابه R134A است و به دلیل کارایی بالا و عدم آسیب به لایه اوزون، در بسیاری از کولرهای جدید به کار گرفته می‌شود.
4. گاز R11
این گاز در سیستم‌های تهویه مطبوع و چیلرها کاربرد دارد. ترکیب شیمیایی این گاز CCL3F است و در گذشته به دلیل غیرسمی و کم‌اشتعال بودن مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما این گاز نیز به دلیل اثرات منفی بر محیط زیست، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
5. گاز R12
R12 یکی دیگر از گازهای قدیمی کولر گازی است که حساسیت بالایی در برابر رطوبت دارد و ممکن است باعث زنگ‌زدگی دستگاه شود. این گاز با CCL2F2 شناخته می‌شود و امروزه به دلیل مشکلات زیست محیطی کمتر استفاده می‌شود.
6. گاز R502
گاز R502 کمتر از سایر گازهای مبرد در کولرهای گازی استفاده می‌شود. ترکیب شیمیایی این گاز CHClF2 است و به دلیل آسیب به لایه اوزون، به تدریج از چرخه مصرف خارج شده است.
7. گاز R507
گاز R507 به عنوان جایگزین گازهای R22 و R502 معرفی شده است و به دلیل داشتن ویژگی‌های خاص، در برخی دستگاه‌های کولر گازی استفاده می‌شود.
بهترین گاز کولر گازی کدام است؟
در میان انواع گازهای معرفی شده، سه گاز R22، R410A و R134A از پرمصرف‌ترین و بهترین گزینه‌ها برای کولر گازی به شمار می‌آیند. گاز R134A به دلیل داشتن نقطه جوش پایین، غیر سمی بودن و سازگاری با محیط زیست، از دیگر گازها متمایز است. همچنین، R410A به دلیل قدرت سرمایشی بیشتر و آسیب کمتر به لایه اوزون، گزینه‌ای مناسب‌تر از R22 محسوب می‌شود. با این حال، R22 به دلیل قیمت اقتصادی‌تری که دارد، همچنان محبوبیت خود را حفظ کرده است.
نکات مهم در انتخاب گاز کولر گازی
- غیرسمی بودن: گاز کولر گازی باید حداقل میزان سمی بودن را داشته باشد تا ایمنی استفاده از دستگاه حفظ شود.
- سازگاری با محیط زیست: انتخاب گازهایی که آسیب کمتری به محیط زیست وارد می‌کنند، بسیار مهم است.
- قابلیت عدم اشتعال: گازهای مبرد باید غیرقابل اشتعال باشند تا خطرات احتمالی کاهش یابد.
- نقطه جوش پایین: گازهای مبرد با نقطه جوش پایین می‌توانند سرمای بیشتری تولید کنند و کارایی دستگاه را افزایش دهند.
- پایداری گاز: گازهای پایدارتر دوام بیشتری دارند و نیاز به شارژ مجدد کمتری دارند.
بهترین برندهای گاز کولر گازی
امروزه شرکت‌های بزرگی در جهان تولیدکننده گازهای مبرد با کیفیت هستند. برخی از معروف‌ترین برندها عبارتند از: کولیب، هارپ، رفرون، هانیول، ایسکون و مکزیکم. این شرکت‌ها گازهای مبرد باکیفیتی را با هزینه‌های مناسب به بازار عرضه کرده‌اند که هم از نظر اقتصادی و هم از نظر زیست محیطی مورد تایید هستند.
زمان تعویض گاز کولر گازی
گاز کولر گازی پس از مدتی استفاده، فاسد یا تمام می‌شود و نیاز به شارژ مجدد دارد. نشانه‌های کمبود گاز در کولر گازی عبارتند از:
- کولر گازی به جای باد سرد، باد گرم تولید می‌کند.
- یخ‌زدگی در بخش‌های مختلف کولر مانند کندانسور یا هواساز مشاهده می‌شود.
- بوی نامطبوع از کولر به دلیل عدم توانایی در حذف رطوبت هوا احساس می‌شود.
- دستگاه کولر گازی ارور می‌دهد که نشانه کمبود گاز است.
روش‌های شارژ گاز کولر گازی
برای شارژ کولر گازی از سه روش استفاده می‌شود:
- شارژ با ترازو یا گاز وزنی: این روش با اندازه‌گیری دقیق وزن گاز انجام می‌شود.
- شارژ با گیج مانوفیلد: با استفاده از این دستگاه، فشار گاز در کولر گازی اندازه‌گیری و شارژ انجام می‌شود.
- شارژ آمپری: این روش با بررسی جریان برق دستگاه انجام می‌شود و نیازمند تجهیزات خاصی است.
نتیجه‌گیری
گاز کولر گازی یکی از مهم‌ترین عناصر در عملکرد بهینه کولرهای گازی است. انتخاب صحیح گاز مبرد می‌تواند عمر دستگاه شما را افزایش دهد و مصرف انرژی را بهینه کند. از بین گازهای موجود، R410A و R134A به دلیل ویژگی‌های خاص خود مانند سازگاری با محیط زیست و کارایی بالا، بهترین گزینه‌ها هستند. در نهایت، مهم است که برای شارژ و تعویض گاز کولر گازی از افراد متخصص استفاده کنید تا عملکرد بهینه دستگاه حفظ شود.
